• Anasayfa
• Hakkımızda
• Gizlilik Sözleşmesi
• İletişim

Transkraniyal doğru akım stimülasyonu (TDCS), beynin serebral korteksinin aktivitesini etkilemek için elektrik akımı kullanan invazif olmayan bir beyin stimülasyon tekniğini ifade etmektedir. Bunun arkasındaki fikir, belirli beyin bölgelerinin aktivitesini artırarak veya azaltarak, belirli beyin fonksiyonlarının arttırılabileceği veya bastırılabileceği yönündedir. Bu doğruysa, çeşitli sağlık koşullarını tedavi etmek veya hatta belirli bilişsel işlevleri iyileştirmek için bir dizi yeni yol açmaktadır.

Araştırmanın Sınırları

TDCS üzerinde yapılan bazı erken araştırmalar, çeşitli fizyolojik ve psikolojik süreçler üzerindeki potansiyel etkileri bulunmaktadır. Bununla birlikte, bu bilimsel araştırmanın büyük çoğunluğunun hala çok erken bir aşamada olduğu ve sağlıklı insan kullanıcılarda TDCS’nin etkileri hakkında herhangi bir kesin sonuca varılmadan önce çok daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulacağı unutulmamalıdır. Bu nedenle, TDCS’nin potansiyel uygulamalarını resmi olarak tavsiye edilmemektedir veya onaylanmamaktadır, çünkü bunların arkasındaki bilim henüz kesin bir sonuca varmak için çok fazla ön çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Her zaman olduğu gibi, geleneksel tıbbi bakımın yerini almak için bu bilgilerin hiçbiri kullanılmamalıdır. Kişi yaşadığı semptomlardan veya sağlık durumlarından herhangi birini yaşayabileceğine inanıyorsa, resmi bir tıbbi tanı konması ve uygun bir tedavi planı geliştirmek için önce doktoruyla görüşmesi son derece önemlidir. Bulguların hepsinin çok özel ve kontrollü ortamlarda eğitimli profesyoneller tarafından uygulanan TDCS protokollerini ve oturumlarını içerdiğini de bilmek önemlidir. Başka bir deyişle, ev yapımı veya DIY TDCS cihazı kullanan biri tarafından benzer etkilerin tek başına görülebileceğini varsaymak için hiçbir neden bulunmamaktadır, çünkü bu özel etkilerden herhangi biri tam olarak nereye ve nasıl bağlı olacağına bağlıdır. Tüm bunları göz önünde bulundurarak, bazı TDCS’nin bilimsel araştırmaların olası etkileri hakkında kanıtları mevcuttur. TDCS araştırması erken bir aşamadadır ve uzmanlar tarafından uygulanan TDCS’nin insanlar üzerindeki etkileri hala nispeten bilinmemektedir. Mevcut bulgular, oldukça öngörülemeyen DIY TDCS cihazları için geçerli değildir.

TDCS’nin Etkileri

1) Öğrenme ve beceri kazanımını etkiler

Bazı erken kanıtlar, TDCS’nin kişinin yeni becerileri öğrenme ve eğitme yeteneğini etkileyebileceğini düşündürmektedir. Örneğin yapılan bir çalışmaya göre, sembolleri ezberlemeye çalışan kişilere TDCS uygulamasının, sayı işlemini ve sayısal yeteneklerini geliştirdiği ve etkilerin ilk tedaviden sonra altı aya kadar sürdüğü bildirilmiştir. Benzer şekilde, diğer çalışmalar primer motor korteks TDCS kullanılarak stimüle edildiğinde, motor beceri görevi öğrenmenin geliştiği bildirilmiştir. 13 farklı çalışmadan elde edilen verilerin sistematik olarak gözden geçirilmesi, 3-5 günlük anodal TDCS (motor kortekse uygulanmış) seanslarının motor sekansı öğrenimini önemli ölçüde artırdığı bildirilmiştir. 104 denek üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, TDCS’nin sağ alt frontal ve sağ parietal kortekse uygulandığında öğrenme oranlarını artırdığı bildirilmiştir. Sol veya sağ dorsolateral prefrontal korteksin (DLPFC) uyarılmasının 24 gönüllüde bir simülatörde sürüş yeteneklerini geliştirdiği bildirilmiştir. Bu erken sonuçlar umut verici olsa da, TDCS’nin farklı türdeki öğrenme ve bilişsel yetenekleri hedeflemek için muhtemelen çok spesifik alanlara uygulanması gerektiği önerilmektedir. Bu potansiyel etkileri daha fazla araştırmak için daha fazla araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

2) Ağrıyı etkiler (Kronik ağrı koşullarında)

Örneğin, fibromiyalji gibi kronik ağrıyı içeren birçok durumun tedavisi genellikle zordur. Kısmen bunun nedeni, opioidler gibi daha yaygın tedavilerin birçoğunun istenmeyen yan etkilere neden olması ve hatta bağımlılığa yol açma riskinin yüksek olmasıdır. Bununla birlikte, TDCS’nin bazı koşullar ve durumlarda ağrıyı tedavi etmek (veya en azından daha iyi yönetmek) için potansiyel olarak kullanılabileceği düşündüren bazı umut verici erken bulgular bulunmaktadır.

Örneğin, 48 fibromiyalji hastasında yapılan randomize kontrollü bir çalışmaya (DB-RCT) göre, primer motor korteks (M1) üzerine uygulanan yirmi dakikalık beş anodal TDCS seansı, son tedaviden 30 gün sonra ağrı yoğunluğu oranlarını azalttığı bulunmuştur. Benzer şekilde, fibromiyalji hastalarında yapılan bir başka DB-RCT çalışması, motor korteks üzerinde 10 günlük anodal stimülasyon seanslarının, tedavi sonrası hem 30 hem de 60. günde ağrı skorlarında ve yaşam kalitesinde iyileşme ile sonuçlandığı bildirilmiştir.
Tedavisi zor kronik pelvik ağrısı olan yedi hasta üzerinde yapılan daha küçük çapraz çalışmada, iki günlük 20 dakikalık TDCS seanslarının tedaviden iki hafta sonra pelvik ağrı ile önemli ölçüde azaldığı bildirilmiştir. Son olarak, kronik ağrısı olan hastalarda (travmatik omurilik yaralanmasına bağlı olarak) yapılan bir çalışma, art arda beş gün TDCS tedavisinin kontrol tedavisine kıyasla ağrıyı % 58’e kadar azalttığı bildirilmiştir. Bununla birlikte, bu erken sonuçlar umut verici olsa da, TDCS’nin ağrıyı yönetmek için resmi olarak onaylanmış ve yaygın bir tıbbi tedavi haline gelmeden önce çok daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

3) Dil öğrenimi ve becerileri etkiler

İki erken çalışmaya göre, sol frontal lobun TDCS ile uyarılması, dil akıcılığı yeteneklerinin gelişmesine katkıda bulunmaktadır ve ayrıca dil tabanlı bellek formlarını da geliştirmektedir. Ayrıca TDCS’nin, dil bozukluğu ( afazi ) ve gelişmiş kelime geri çağırma (DB-RCT çalışması) olan 3 kişide dil görevlerindeki performansı artırdığı bildirilmiştir. Ek olarak, TDCS 36 kişide uyumsuzlukların saptanmasını ve 50 kişide de dilbilgisi yeteneğini geliştirmiştir.

4) Depresyon belirtilerini etkiler

Bazı ön çalışmalar, TDCS’nin depresyon semptomlarının bazılarını tedavi etmeye veya hafifletmeye yardımcı olma potansiyelini ileri sürmüştür. Örneğin, tedaviye dirençli majör depresif bozukluğu olan 22 hastada yapılan bir çalışma (DB-RCT), dorsolateral prefrontal kortekse iki hafta boyunca anodal stimülasyon uygulanmıştır. Genel depresyon skorları TDCS ve plasebo grupları arasında farklılık göstermezken, TDCS grubu kontrol grubuna göre pozitif duygularda artmış sübjektif derecelendirme bildirilmiştir.
Bir başka randomize kontrollü çalışma, depresif belirtileri olan hastalarda 3 haftalık anodal stimülasyonun, plasebo TDCS’ye (sahte tedavi olarak da bilinir), ruh hali, dikkat ve çalışma belleğinde önemli ölçüde iyileşme ile sonuçlandığı bildirilmiştir. Bununla birlikte, bu çalışmadaki bir hastanın hafif bir mani formu geliştirdiği bildirilmiştir; bu, duygu durum bozukluklarını tedavi etmek için TDCS kullanmanın bazı potansiyel olumsuz yan etkilerini düşündürmektedir. Bu ilk bulgular umut verici olsa da, yine de çok başlangıç niteliğindedir ve bu potansiyel TDCS uygulamasının etkinliğini ve güvenliğini tam olarak doğrulamak için çok daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Bu arada, TDCS’nin yakın zamanda duygu durum bozuklukları için ana akım bir tıbbi tedavi haline gelmesi olası değildir.