Sosyal Kolaylaştırma Nedir?

Sponsorlu Bağlantılar

Günlük hayatta yaptığımız herhangi bir işi ortamda başkaları da yer alınca veya izlendiğimizi fark ettiğimizde daha yüksek bir performans gösterdiğimizi bilmeyen yoktur. Sosyal kolaylaştırma sadece insan dünyasını değil aynı zamanda karıncalar gibi sosyal yaşam formlarına sahip canlılarda da görülen bir olaydır. Sosyal kolaylaştırma etkisi sosyal psikolojide gündelik hayatta oldukça yaygın ve sık bir şekilde karşılaştığımız insan davranışlarından birini ifade eder. İngilizce olarak literatürde “social facilitation” olarak yer alan kavram “Ringelmann etkisi” denilen sosyal kaytarma davranışının tam tersidir.
Sosyal kolaylaştırma etkisi ilk olarak Amerikalı Psikolog Norman Triolett tarafından gündeme getirilmiştir. Triplett, 1898 senesinde bisiklet yarışçıları üzerinde yaptığı bir araştırmada yarışçıların izleyiciler tarafından izlenilen noktalarda performanslarını normalden çok daha fazla arttırdıklarını tespit etmiştir. Triplet bu durumu daha sonra deneysel bir ortamda çocukların yer aldığı bir makara sarma testi gerçekleştirmiştir. Bu test neticesinde bir arada aynı işi yaparken ki performanslarının söz konusu işi tek başlarınaykenkine göre çok daha başarılıdır.

Triplett’ten sonra sosyal kolaylaştırma etkisi üzerine çok daha fazla kişi çalışma yapar ve bu etkinin oldukça kompleks bir form taşıdığı ortaya çıkarılır. Sosyal Kolaylaştırma etkisi temelde iki etkinin birleşimini ifade eder. Seyirci etkisi(audience effect) ve etkileşim/ortak eylem etkisi (coaction effect). Seyirci etkisinde olay, kişinin gerçekleştirmekte olduğu işi ortamda gözlemciler varken ve yokkenki duruma göre davranışlarına bambaşka ölçüde yansıtmasını belirtir. Ortamda bizi izleyen dolayısıyla değerlendiren kişiler varken performansımız doğrudan bir artış gösterir. Seyirci etkisi, gerçekleştirmekte olduğumuz işin yapıldığı ortamda başkalarının nötr varlığını değil etkin bir şekilde imalar veya değişik yargılar yoluyla üzerimizde etkili olduğu durumları dile getirir. Seyirci etkisinde meydana gelen davranış değişikliğinin iki sebebi vardır: Performansımızın ölçülüyor/değerlendiriliyor olması, kendimizi ispatlama gayreti.

Etkileşim veya ortak eylem etkisi ise sosyal kolaylaştırma etkisinin en dikkat celp eden kısmıdır. Halk arasında “elle gelen düğün bayram” ifadesi bu etkiyi izah etmek adına oldukça faydalıdır. Etkileşim etkisinde ifade edilen durum şudur: herhangi bir eylemi tek başımızayken çok daha düşük bir performans ve eforla gerçekleştirirken bir grup içinde gerçekleştirdiğimizde ise çok daha belirgin bir gayret ve performans sergileriz. Tirplett tarafından da yapılan gözlemde bisikletçilerin seçilmesinin sırrı bu olsa gerek zira bisiklet yarışı her bir katılımcının bir diğerine göre performans arttırdığı bir faaliyet akışına sahiptir.

Yazıyı Sosyal Ağda Paylaş