Mavi Bebek Hastalığı Nedir? Kapsamlı Bilgi
Fallot Tetralojisi, doğuştan gelen bir kalp hastalığıdır ve halk arasında “Mavi Bebek Hastalığı” olarak bilinir. Kalpte dört farklı yapısal bozukluğun bir arada görülmesi ile ortaya çıkar ve vücuda oksijen açısından fakir kanın pompalanmasına yol açar. Bu nedenle cilt, dudak ve tırnaklarda morarma görülür. Adını 1888 yılında hastalığı tanımlayan Fransız hekim Étienne-Louis Arthur Fallot’tan alır. Doğumsal kalp hastalıkları arasında en sık rastlanan morarmayla seyreden anomalilerden biridir ve tedavi edilmediğinde yaşamı tehdit edebilir.
Fallot Tetralojisinin Dört Temel Özelliği
Ventriküler septal defekt (VSD) kalbin iki alt odacığı arasındaki duvarda delik bulunur ve oksijenli ile oksijensiz kan karışır. Pulmoner stenoz, akciğerlere kan taşıyan pulmoner kapak veya damar daralmıştır ve akciğerlere yeterli kan gitmez. Sağ ventrikül hipertrofisi, sağ karıncık daralmış damardan kan pompalamak için kalınlaşır. Aort yer değişikliği (overriding aorta) ise VSD’nin üzerine binmiş durumda olup hem sağ hem sol karıncıktan kan alır ve oksijen açısından fakir kan vücuda karışır. Bu dört bozukluk birlikte kalbin oksijenlenmesini bozar ve morarmaya yol açar.
Fallot Tetralojisinin Nedenleri ve Risk Faktörleri
Genetik bozukluklar, özellikle Down sendromu ve DiGeorge sendromu, Fallot Tetralojisi riskini artırır. Anne karnında geçirilen enfeksiyonlar, özellikle kızamıkçık, riski yükseltir. Gebelikte bazı ilaçların kullanımı, örneğin antiepileptikler veya A vitamini türevleri, risk faktörüdür. Kontrolsüz diyabet ve folik asit eksikliği kalp gelişimini olumsuz etkileyebilir. Aile öyküsü de önemli bir etkendir. Ancak birçok vakada kesin neden belirlenemez.

Belirtileri
Hastalığın en belirgin belirtisi dudak, tırnak ve ciltteki mavi-mor renk değişimidir. Nefes darlığı ve hızlı solunum, beslenme veya ağlama sırasında artar. Beslenme güçlüğü ve kilo alamama görülebilir. Bayılma ve halsizlik ortaya çıkabilir. Hipoksik ataklar, özellikle bebeklerde ani morarma, nefes darlığı ve bayılmaya yol açabilir. Kalp üfürümü, stetoskopla duyulabilir. Belirtilerin şiddeti kalpteki tıkanıklığın derecesine bağlıdır.
Tanı Yöntemleri
Fizik muayene ile üfürüm tespit edilir. Ekokardiyografi (EKO) kalbin yapısı ve kan akışını detaylı inceler. Elektrokardiyografi (EKG) kalbin elektriksel aktivitesini ölçer. Göğüs röntgeni kalbin büyüklüğünü ve damar yapısını değerlendirir. MR veya BT anjiyografi cerrahi öncesi damarları ayrıntılı görüntüler. Oksijen satürasyonu testi, kanda oksijen düzeyini gösterir. Bazı durumlarda fetal EKO ile doğum öncesinde de teşhis konabilir.
Tedavi
Doğum sonrası ameliyata uygun olmayan bebeklerde geçici şant ameliyatı ile akciğerlere kan akışı artırılır. Kalıcı tedavi ise genellikle 6–12 aylık bebeklerde uygulanan tam düzeltici cerrahidir. Bu operasyonda VSD kapatılır, pulmoner damar genişletilir ve aort pozisyonu düzeltilir. Ameliyat sonrası düzenli kardiyolojik takip gerekir. Gerekirse yeniden müdahale yapılabilir ve kalp ritmi bozuklukları izlenir.
Yaşam ve Dikkat Edilecek Noktalar
Düzenli kontroller ve takip şarttır. Enfeksiyonlardan korunmak için önlemler alınmalıdır. Aşırı efor gerektiren aktivitelerden kaçınılmalıdır. Beslenme ve büyüme yakından izlenmelidir. Kadın hastaların gebelik planlaması öncesinde kardiyoloji kontrolünden geçmesi önemlidir.
Prognoz
Geçmişte tedavi edilmeyen Fallot Tetralojisi vakalarının çoğu çocuklukta yaşamını yitirmiştir. Modern cerrahi tekniklerle hastalar normal yaşam sürebilir, okula gider, spor yapabilir ve yetişkinliğe sağlıklı şekilde ulaşabilir. Ancak ömür boyu kardiyolojik takip şarttır.
Fallot Tetralojisi, erken teşhis ve doğru cerrahi müdahale ile yüksek başarıyla tedavi edilen ciddi bir doğuştan kalp hastalığıdır. Mavi bebekler uygun bakım ve takip ile sağlıklı ve uzun bir yaşam sürdürebilir.
