Yaban Hayatının Gelecekteki Yeri

Sponsorlu Bağlantılar

Dünya yaşantısı sürekli değişmekte olan büyük bir yer olmakla birlikte yaban hayatını insan yaşamından hiç bir zaman ayrı tutamayız. Özellikle günümüzde hastalıklar, ekonomik sıkıntılar, kıtlıklar göz önünde bulundurulduğunda yaban hayatı gelecekteki yerini öngörebilmek oldukça önemlidir. Yaban hayatının gelecekteki yeri isimli konumuzda sizlere yaban hayatı hakkında bilgi verecek ve gelecek neler olabileceği konusunda bir takım öngörülerde bulunacağız. Özellikle yaban hayatına ilgi duymakta olan yaban hayatını sevenler için etkileyici konulardan olacaktır.

Yaban hayatı yöneticileri, bilim adamları ve politikacılar küresel olaral, sosyo-ekonomik, ekolojik, politik ve teknolojik yönlerdeki hızlı değişimler karşısında, vahşi yaşam kaynaklarının hayatta kalmasını sağlamak için çabalamaktadırlar. Yaban hayatı türlerini korumak için benimsenen kilit ve popüler stratejilerden biri, farklı korunan alan kategorilerinin oluşturulmasıdır. Korunan alan, ilgili ekosistem hizmetleri ve kültürel değerlerle birlikte doğanın uzun vadeli korunmasını sağlamak için yasal veya diğer etkili yollarla tanınan, tahsis edilen ve yönetilen coğrafi alan olarak tanımlanır.

Dünyanın ilk korunan alanı olan Yellowstone Milli Parkı’nın 1872’de kurulmasından bu yana, zaman içinde bir dizi korunan alan büyümektedir. 2010 yılında, yaklaşık 161.000 korunan alan vardı. 2016 Korunan Gezegen Raporu, yaklaşık 20 milyon kilometre karelik bir alana yayılan 202.470 korunan alana bir artış olduğunu belirtmiştir (Antarktika hariç, dünya topraklarının %15’i) ve Ağustos 2020 itibariyle sayı 260.000’in üzerine çıkmıştır. Korunan alanların kurulması diğer birçok strateji ile tamamlanmıştır. Yerel ve küresel taahhüt, çok sayıda yasanın yürürlüğe girmesi ve uygulanması yoluyla kendini göstermiştir.

Ekolojik olarak yıkıcı faaliyetlerin yerine alternatif geçim stratejilerinin sağlanması, diğerleri arasında koruma eğitimi ve farkındalık yaratma, fayda paylaşım planları dâhil olmak üzere topluluk temelli koruma programlarını desteklemektir. Koruma çabalarına öncülük etmek ve tür kaybının nedenlerini ortadan kaldırmak için yerel, bölgesel ve uluslararası araçlar oluşturulmuştur ve bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:

• Nesli tehlike altında olan bitki ve hayvan türlerinin uluslararası ticaretine ilişkin sözleşme – CITES (yürürlük yılı: 1975),
• Biyolojik çeşitlilik sözleşmesi – CBD (1993),
• Sulak alanlar sözleşmesi, popüler olarak bilinen Ramsar sözleşmesi (1971),
• Göçmen yabani hayvan türlerinin korunmasına ilişkin sözleşme -CMS veya Bonn sözleşmesi (1975),
• Dünya mirası sözleşmesi – WHC (1972),
Bununla birlikte bölgesel belgelerin içerdiği sözleşmeler aşağıdaki gibidir:
• Yabani hayvan ve bitkilerin yasadışı ticaretine yönelik kooperatif uygulama operasyonlarına ilişkin Lusaka Anlaşması,
• Güney Afrika kalkınma topluluğu yaban hayatının korunması ve kanunların uygulanmasına ilişkin protokol,
• Güney Pasifik’te doğanın korunması sözleşmesi,
• ASEAN doğa ve doğal kaynakların korunmasına ilişkin anlaşma,
• Avrupa yaban Hayatı ve doğal habitatların korunmasına ilişkin sözleşme (Bern sözleşmesi),

Düşen Trendler ve İtici Güçler

Yaban Hayatının Yönetilmesine Dair Eğilimler ve Geleceğe Yönelik StratejilerYaban hayatının karşı karşıya olduğu tehditleri engellemek için yerel, bölgesel ve küresel olarak gösterilen çabalara rağmen, bu çabaların tehdit oranlarına uymadığı giderek daha fazla ortaya çıkmaktadır. Doğanın tehlikeye düşüşü benzeri görülmemiş başlıklı BM raporuna, türlerin tükenme oranları hızlandığıdır. Ayrıca hükümetlerarası bilim-politika platformu biyoçeşitlilik ve ekosistem hizmetleri (IPBES) tarafından yayınlanan rapor, günümüzde yaklaşık bir milyon hayvan ve bitki türünün yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu göstermektedir.

Rapora göre, karada yaşayan büyük habitatların çoğu 1900’den beri yerli türlerinin ortalama bolluğunun en az %20’sini kaybetmiştir. Sırasıyla amfibi türlerinin %40’ından fazlası ve tüm deniz memelilerinin %33’ü yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. 16. yüzyıldan beri yaklaşık 680 omurgalı türü yok olmaya sürüklenmiştir. Ayrıca, IUCN’nin son raporu tehdit altındaki türlerin kırmızı listesi değerlendirilen 158.908 omurgalı türünden 35.300’ünün (%28’e eşit) yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu ortaya koymuştur. Diğer türler arasında, kilit taşı ve kara gergenı, Afrika fili (Loxodonta afrika), kapla (panthera tigris), Afrika aslanı (panter aslan) ve leopar (panthera pardus) gibi türler bulunmaktadır.

Yaban hayatı türlerinin ve genel olarak biyoçeşitliliğin azalan eğilimleri, sosyo-ekonomik, ekolojik, teknolojik veya politik değişikliklerle ilişkili birçok faktörün bir işlevidir. Gıda, kereste, su ve uzaya yönelik artan insan talebi, habitat kaybına ve bozulmasına neden olmakta ve birçok türü artan yok olma riskine maruz bırakmaktadır. IPBES Raporuna göre, doğal ekosistemlerin yaklaşık %47’si küresel olarak azalmıştır ve dünyadaki tahmini 5,9 milyon karasal türün %9’undan fazlasının, bozulmuş habitatları restore etme çabaları olmadan uzun süreli hayatta kalmak için yetersiz habitatları vardır. Farklı yaban hayatı türleri için azaltılmış yuva aralıkları ve koridorların tıkanması, mülk hasarını ve insan ölümlerini artırır ve bu nedenle, önleyici veya misilleme amaçlı öldürmeleri teşvik eder. Aynı şekilde, kaçak avlanma ve yasa dışı vahşi yaşam ticareti gergedan, fil, pangolin ve kaplan gibi ekonomik değeri yüksek türlerin düşüş oranlarını hızlandırmıştır.
İnsan nüfusu artışı, vahşi yaşam türlerinin karşı karşıya olduğu tehditlerin çoğunun arkasındaki ana itici güçtür. İstilacı türlerin mevcut eğilimleri, iklim değişikliği, vahşi yaşam suçları, kirlilik, habitat kaybı ve insan-yaban hayatı çatışmaları ile bağlantılıdır. 7,8 milyar olan mevcut dünya nüfusunun 2030’da 8,6 milyara ulaşacağı, 2050’de 9,8 milyar ve 2100’de 11,2 milyar olacağı tahmin edilmektedir. Bu projeksiyonlar, daha fazla arazi insan yerleşimlerine ve altyapılara dönüştürüleceğinden, gıda, yakıt, kereste ve uzay gibi kaynaklara olan talebin ve tüketimin yaban hayatı türleri pahasına önemli ölçüde artacağını gösterir. İnsanların ve evcil hayvanların Dünya’daki tüm memelilerin biyokütlesinin sırasıyla yaklaşık yüzde 36 ve 60’ını oluşturduğu, vahşi memelilerin ise yalnızca yüzde 4’e düştüğü tahmin edilmektedir.

Yaban Hayatının Yönetilmesine Dair Eğilimler ve Geleceğe Yönelik Stratejiler

Yaban hayatı koridorlarının tıkanması ve ardından habitatların parçalanması, birçok korunan alanı ekolojik adalar olarak izole hale getirir. Sonuç olarak, farklı hayvan popülasyonları arasındaki ekolojik bağın bozulması, akrabalı yetiştirme depresyonu nedeniyle genetik değişkenliği azaltır. Ayrıca, vahşi yaşam koridorlarının ve yayılma alanlarının kaybı, insan-yaban hayatı çatışmalarını en aza indirme, alternatif yiyecek arama veya üreme alanları sağlama ve olumsuz hava koşullarına karşı bir sığınak işlevi görme rollerini tehlikeye atmaktadır.

Teknolojik ilerleme, uzak bölgelere erişimin artması ve yaban hayatı ürünleri için pazarların mevcudiyeti de habitatların yok edilmesini ve yaban hayatı türlerinin tükenmesini daha da kötüleştirmiştir. Yeni ekonomik fırsatların ortaya çıkması ve artan kalkınma ihtiyacı, madencilik, endüstriyel tarım ve altyapı inşaatı gibi ekonomik olarak ödüllendirici ancak ekolojik olarak zarar veren politika seçeneklerinin benimsenmesine yol açmaktadır. Güvensizlik, ateşli silahların çoğalması, mülteci akını ve korunan alanların operasyonlarının aksaması gibi siyasi huzursuzluk ve bağlantılı etkiler, vahşi yaşam popülasyonlarının artan oranda azalmasına ve habitatların yok edilmesine büyük ölçüde neden olmuştur.

İklim değişikliği, doğayı ve insan yaşamını etkileyen önemli küresel gündemlerden biri olarak giderek daha fazla öne çıkmaktadır. İklim değişikliğinin ana itici gücü, artan fosil yakıt kullanımı, ormansızlaşma ve yoğun tarım gibi insan eylemleri yoluyla doğanın yok edilmesidir. İklim değişikliğinin bir sonucu olarak ortaya çıkan gıda güvensizliği ve gelir yoksulluğu, insanları sınırlı geçim seçenekleriyle baş başa bırakırken, bu durum, insanların kaçak avlanma ve habitat tahribatına dahil olmasına neden olabilir. İklim değişikliği, habitat eşiğini hızlandırır ve parçalanmış habitatlardaki türler için riski artırır. İklim değişikliğinin vahşi yaşam hastalıklarının artışını, istilacı türlerin yayılmasını ve insan-yaban hayatı çatışmalarının tırmanması neden olur.

Son yıllarda istilacı yabancı türlerin sayısı artmaya devam etmiştir ve bu nedenle yerli yaban hayatı türleri için ciddi bir tehdit oluşturaktadır. Son iki yüzyılda istilacı yabancı türlerin yaklaşık %40’ı 1970 ile 2014 arasında gerçekleşmiştir. Seebens et ve ekibine göre, 2005 ve 2050 yılları arasında yabancı türlerin tahmini genel artışı kıta başına %36 olacağıdır. Zorluk, uluslararası ticaret gibi küresel olarak meydana gelen değişikliklerle birlikte artmaktadır. Bunun nedeni de küresel mal taşımacılığı, nüfus değişiklikleri, göç, kirlilik, turizm, rekreasyon, iklim değişikliği ve arazi kullanımı ve enerji tüketimi gibi ekonomik kalkınmadır.

İstilacı yabancı türler, yiyecek ve diğer kaynaklar için rekabet ederek, yaşam alanlarını yok ederek, hastalıklara neden olarak, yerli türlerin üremesini engelleyerek, yerli türleri avlayarak veya yerli türlerin yavrularını öldürerek yerli türler için tehdit oluşturur. İstilacı türler nedeniyle yok olma riskiyle karşı karşıya olan tehdit altındaki veya tehlike altındaki türlerin oranının %42 olduğu tahmin edilmektedir. Diğer tehditlerin yanı sıra, İstilacı türler şu anda IUCN Kırmızı Listesinde yer alan küresel olarak tehdit altındaki karasal memeli, kuş ve sürüngen türlerinin %27’sini ve özellikle kritik tehlike altındaki türlerin %40’ını tehdit etmektedir.

İnsan nüfusu artışı, kentleşme, habitat kaybı, yoksulluk, iklim değişikliği ve iyileştirilmiş koruma önlemleri, diğer etkenlerin yanı sıra dünyanın birçok yerinde insan-yaban hayatı çatışmalarını yoğunlaştırmaktadır. İnsan-yaban hayatı çatışmaları yoğunlaştıkça çok sayıda yaban hayatı türü riske maruz kalmaktadır. Sorun ve tehlikeli hayvanların neden olduğu ekonomik kayıplar ve ölümler, vahşi yaşamı ve habitatlarını öldürme veya yok etme şeklinde misillemeleri teşvik eder. Benzer şekilde, nüfus artışı, ekosistemlerin tahribi, iklim değişikliği ve sanayileşme, madencilik, su-atık, metal arıtma, yağmur ve fosil yakıtların yakılması gibi artan insan faaliyetleri, sentetik kimyasallar, petrol sızıntıları, toksik metaller ve asitler şeklinde kirliliği şiddetlendirmektedir. Kirleticilerin yaban hayatı türleri üzerindeki belgelenmiş etkileri arasında ani ölümler, habitat tahribatı, üremenin azalması veya bozulması, kanser, nörolojik hasar, karaciğer hasarı, kas atrofisi ve hastalıklara karşı bağışıklık sisteminin baskılanması yer alır.

Ekosistemler, iklim değişikliği, istilacı yabancı türler ve kirlilik üzerindeki artan insan etkileri, insanları ve insan dışı türleri etkileyen hastalıkların ortaya çıkmasına ve tekrarlamasına bağlanır. Doğal yaşam alanlarının modifikasyonu yoluyla arazi kullanımında ve arazi örtüsünde insan kaynaklı değişiklikler, ortaya çıkan zoonozların %50’sinden fazlasından sorumludur. Küresel insan nüfusu artışı ve ormansızlaşma oranı göz önüne alındığında, yılda 10 milyon hektar olduğu tahmin edilmektedir, insan ve çiftlik hayvanlarının doğal yaşam alanlarına yakınlığının artmasıyla birlikte hayvandan insana hastalık bulaşma riskinin artacağı tartışılmazdır. Hastalıkların yaban hayatı türleri üzerinde hem doğrudan hem de dolaylı etkileri vardır.

Doğrudan etkiler, bir hastalığın hayvan türlerinin sağlığı üzerinde daha sonra ölümlere yol açabilecek etkisini içerir. Hayvanların sağlığı üzerinde doğrudan etkisi olan hastalıklara örnek olarak şarbon ve Canine Distemper Virüs Hastalığı verilebilir. Dolaylı etkiler, türlerin ve habitatların yönetim müdahalelerini bozan etkilerdir. Örneğin, pandemilerin ortaya çıkması (örneğin, Ebola ve COVID-19) ve sonuç olarak seyahat kısıtlamaları ve sokağa çıkma yasağı uygulanması turizmden elde edilen gelirleri azalmasına neden olmuştur ve birçok insanın geçimini olumsuz yönde etkilemiştir.

Yazıyı Sosyal Ağda Paylaş

Vücuttaki Radyasyon Nasıl Atılır?
VÜCUTTAKİ RADYASYON NASIL ATILIR? Günümüzün getirmiş oldu...
Gaz Kaçağı Nasıl Kontrol Edilir?
Doğal Gaz ve Tüp kaçakları önemli tehlikeler arz edebiliyor....
Fizikte Viskozite Nedir?
Viskozite, bir sıvının içinde hareket etmeye ne kadar direnç...
Erkekleri Ele Veren Vücut Hareketleri
Erkeklerin günlük hayatta yaptıklarıyla ilgili birçok konuda...
En Yeni Wallpaper Fotografları 4
En yeni wallpaper fotoğrafları 4. serisiyle sizlerleyiz. Yin...
İdeal Kaş Ekimi Nasıl Olmalıdır?
Kaşlarınızı beğenmiyor veya biraz daha şekilli olmasını isti...
İnce Kaşlara Sahip Olma Yolları
Kaş bayanlarda ifadeyi sağlayan en önemli etkendir. Kimileri...
Gerçek Kar Tuzunu Online Ulaşın
Tuz doğada bulunan, suda eriyen, kokusuz ve saydamsı maddele...
Askerlik Kısalacak mı? 12 Ay
Son günlerde askerliğin kısalmasıyla ilgili haberler arttı. ...
Antalya Konut Projeleri
Antalya, Türkiye'nin güney sahilinde yer alan ve turistik ca...
Yağların Beslenmedeki Gizli Rolü: Fındık, Ceviz ve Aspir Yağının Önemi
Yağlar, sadece yemeklerimizi lezzetlendiren basit bir bileşe...
Z Tipi Yangın Merdiveni Firması
Karaboğa Mühendislik olarak, yangın güvenliği konusunda uzma...
'Hamilelik Öncesi Detoks' ile Anne Olmaya Hazırlanın
Tüm dünyayı saran koronavirüs salgını nedeniyle evlerde kald...
Doğa Harikası Manzara Fotoğrafları
Doğa harikası manzara fotoğrafları arayanlar için birbirinde...
İlk Kar Ne Zaman Nereye Yağdı
Yaz aylarının yavaş yavaş bitmesi ve sonbahar ayının gelmesi...